حیات اجتماعی انسان بسته به آبروی اوست برای همین به آن حیثیت اجتماعی هم می گویند. آبرو در بین مردم همان کاری را می کند که روح برای بدن می کند برای همین است که مردم همان اندازه که به فکر جان خود هستند به فکر آبروی خویشند؛ بلکه بیشتر از آن؛ چرا که حاضرند برای حفظ آبروی خود، جانشان را به خطر اندازند و یا حتی به راحتی از آن بگذرند. همه می دانند کسی که در جامعه آبرو ندارد بسان مرده ایست که مردم با تنفر و انزجار تلاش می کنند چشمشان به او نیفتد و اگر افتاد رخ برکشند و با سرعت از کنارش عبور کنند.
ما حق نداریم دهان باز و افسار قلم پاره کنیم و بی مجوز شرعی، جرم اثبات شده کسی را بازگو کرده و آبرویش را بر باد دهیم تا چه رسد به اتهامات اثبات نشده
صبح که ازخواب بیدار میشویم فقط دنبال این نباشیم که فلانی چی گفت ؟فلانی چکار کرد؟روزنامه چه نوشت ؟؟و........
علی علیه السلام در حدیثی به حارث همدانی فرمودند : اگر هر آنچه را که میشنوی بگویی دروغگو هستی...(1)
ظلم به دیگران که هم عذاب این دنیا و هم عقاب آن دنیا را به دنبال دارد تنها محدود به قتل و دزدی و کارهای کثیفی از این دست نمی شود؛ صدمه زدن و ناکار کردن آبروی مردم هم ظلم به آنهاست؛ ظلمی که غیبت و تهمت شعبه های شوم آنند. کم نداریم آیات و روایاتی که از آن کارها به بدی یاد کرده و با بیان عذابهای در کمین، همگان را از این اعمال زشت بر حذر داشته اند.
کم نیستند کسانی که گمان می کنند اگر آنچه می گویند واقعیت باشد گناهی متوجه آنان نیست؛ در حالی که بدِ دیگران را گفتن و یا درباره دیگران، بد گفتن اگر راست باشد غیبت است و اگر دروغ باشد تهمت.
برای مصون ماندن از این خطر مهلک که هم گوینده را می سوزاند و هم شنونده را و هم آبروی صاحب خبر را به باد فنا می دهد؛ عمل به این روایت امام صادق علیه السلام بسیار راه گشا است و دستگیر:
امام صادق علیه السلام در کلامی فوق العاده کلیدی و ارزشمند برای آنکه بندگان خدا به پرتگاه گناهانی از این دست سقوط نکنند مسیری را به آنها نشان می دهد که در کنار آن دو حفاظ محکم قرار دارد. آن مسیر، راه برخورد صحیح با اخبار است. امام در این کلام گوهربار با استناد به آیات (169/ اعراف) و (40/ یونس) دو ویژگی بندگان خدا را اینگونه بیان می کند:
الف. أَنْ لَا یَقُولُوا حَتَّى یَعْلَمُوا: چیزی را که به درستی آن یقین ندارند نمی گویند.
ب. لَا یَرُدُّوا مَا لَمْ یَعْلَمُوا: چیزی را که دلیلی بر انکارش ندارند رد نمی کنند.(2)
در واقع امام صادق علیه السلام به تمام کسانی که می خواهند راه بندگی خدا را به درستی بپیمایند دستور می دهد تا اینگونه مراقب زبان و قلمشان باشند که تا یقین و دلیل محکمه پسند برای نقل سخن یا خبری ندارند به جد از نقل آن بپرهیزند.
در فرهنگ اسلام برای نقل یک سخن یا خبر، اول باید از صحت آن یقین پیدا کرد و بعد دید آیا اجازه نقل آن وجود دارد یا نه؟ که در بیشتر موارد، مجوز انتشار در همان مرحله اول گیر می کند و کار به مرحله دوم نمی رسد.
این است فرهنگ نجات بخش و انسان ساز اسلام که اگر تنها به همین یک مورد عمل شود و در سطح جامعه تبدیل به یک فرهنگ عمومی شود بسیاری از گناهان حیثیتی رخت بربسته و پرونده های قضایی بسته می شوند.
باید بپذیریم که بازی با آبروی دیگران، دردی است در پیکر جامعه که هر روز عضوی را آزرده و تا مرگ آن پیش می رود و در این بین هر چه معروف تر و خوشنام تر باشی بیشتر در معرض این خناس های جامعه خواهی بود.
کوتاه سخن اینکه:
اسلام براى آبروى مسلمان احترامى به اندازه خون او قائل است و آبرو و خون ، (عِرْض و دَمْ) در روایات اسلامى در كنار هم قرار مى گیرند؛ بنابراین كسى كه شخصیت اجتماعى دیگرى را با ریختن آبروى او مى كشد، گویى شخص او را كشته است. به همین دلیل در روایات به طور مكرّر آمده است كه چنین کسی باید بهاى سنگینى در قیامت در برابر بدگفتن هایى که بی دلیل و بی مجوز شرعی كرده است بپردازد.
امید است مردم شریف و با ایمان ما فرمایش امام صادق علیه السلام در این باره را تبدیل به یک فرهنگ عمومی کنند؛ فرهنگی که در آن آبروها در امان است و هر کس آبروی دیگری را بسان آبروی خود محترم می شمرد و برای حفظ آن تلاش می کند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشتها:
1)کشکول مرحوم بحرانی ج1
2)کافی ج1ص43ح8
التماس دعا : #حسین#نوبری#
